Cẩm nang thông tin cho bệnh nhân xạ trị vùng đầu cổ

1. Quy trình điều trị ung thư bằng xạ trị

“Trong lĩnh vực xạ trị, có các chuyên gia như Bác sĩ xạ trị, Kỹ sư xạ trị và Kỹ thuật viên xạ trị. Bác sĩ xạ trị và Kỹ sư xạ trị đảm nhận việc lập kế hoạch và đánh giá toàn bộ kế hoạch xạ trị một cách tỉ mỉ và chính xác nhất cho bạn. Kế hoạch sau khi được phê duyệt sẽ được chuyển tới Kỹ thuật viên xạ trị. Dựa trên kế hoạch này, họ sẽ xác định vị trí của bạn trên bàn xạ trị bằng cách sử dụng các đánh dấu trên mặt nạ của bạn hoặc trên da.

Khi bạn đã định vị đúng vị trí, Kỹ thuật viên xạ trị sẽ để bạn ở trong phòng một mình trong suốt quá trình xạ trị, tuy nhiên, bạn sẽ được giám sát thông qua camera trong suốt thời gian này. Quá trình điều trị thường diễn ra nhanh chóng và không đau, vì hầu hết các bức xạ sẽ được nhắm vào các vùng cần điều trị mà che chắn khỏi tác động lên các mô khỏe.

Trước khi bắt đầu điều trị, bạn sẽ nhận được hướng dẫn về cách chăm sóc bản thân trong quá trình xạ trị thông qua tài liệu viết, cùng với một cuộc trò chuyện với Bác sĩ xạ trị.”

2. Những việc cần tránh khi xạ trị

• Hút thuốc

Việc hút thuốc làm cho các phản ứng trở nên tồi tệ hơn và làm gia tăng đáng kể nguy cơ tác dụng phụ muộn. Hút thuốc cũng làm giảm cơ hội điều trị thành công cao nhất.

• Uống rượu, bia

Rượu bia có thể làm nặng thêm khu vực điều trị và làm xấu đi các phản ứng điều trị. Chúng tôi khuyên bạn nên ngừng uống rượu bia trong quá trình điều trị và một quãng thời gian sau điều trị. Rượu bia có độ cồn từ thấp đến trung bình có thể được chấp nhận với số lượng nhỏ. Tốt nhất nên giảm lượng rượu bia bạn sử dụng, hoặc bỏ hẳn.

Xin vui lòng và mạnh dạn hỏi về bất cứ điều gì liên quan hoặc gây lo lắng cho bạn ở bất kỳ giai đoạn nào trong suốt quá trình điều trị.

3. Những việc nên làm khi xạ trị

“Khi bắt đầu chương trình xạ trị, bạn nên thực hiện vệ sinh răng miệng vào buổi sáng và buổi tối bằng cách sử dụng bàn chải đánh răng mềm và kem đánh răng có chứa fluoride nhẹ.

Trong trường hợp bạn cảm thấy đau miệng trong quá trình điều trị, có thể bạn cần tăng tần suất sử dụng nước súc miệng (mỗi 2 – 3 giờ một lần). Ban đầu, bạn có thể sử dụng dung dịch nước muối pha loãng (nước và muối). Khi tiến trình xạ trị tiến triển, bạn sẽ có thể chuyển sang sử dụng nước súc miệng thay thế và những sản phẩm này sẽ được cung cấp cho bạn khi cần. Tuy nhiên, lưu ý rằng các loại nước súc miệng thương mại thông thường trên thị trường thường không có hiệu quả đáng kể đối với tình trạng của bạn.

Bệnh nấm miệng (Candida) là một vấn đề nhiễm trùng miệng phổ biến trong quá trình xạ trị. Nếu bạn gặp phải tình trạng này, sẽ có thuốc được cung cấp trong quá trình điều trị.

Điều quan trọng là duy trì thói quen vệ sinh và vệ sinh răng miệng đúng cách trong suốt quá trình điều trị để giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng.”

4. Tác dụng phụ có thể xảy ra trong và sau khi xạ trị

Tác dụng phụ có thể thay đổi đối với người này hay người khác và phụ thuộc vào loại và vị trí khối u/bướu của bạn. Bất kỳ tác dụng phụ nào bạn gặp phải sẽ được Bác sĩ xạ trị theo dõi thường xuyên và nếu có, thường bắt đầu xảy ra sau hai tuần điều trị.

Tác dụng phụ cấp tính chỉ xảy ra tạm thời. Chỉ khu vực được điều trị (được gọi là trường chiếu xạ trị) bị ảnh hưởng.

Các tác dụng phụ phổ biến nhất:

• Miệng và cổ họng của bạn

Điều trị vùng mặt và cổ có thể gây đau miệng và cổ họng. Bạn có thể nhận thấy rằng giọng nói của bạn bị khàn và môi của bạn có thể bị khô và đau. Bác sĩ sẽ cung cấp cho bạn loại thuốc thích hợp để giúp giảm đau nhức, nếu cần.

Rất có khả năng bạn sẽ bị viêm niêm mạc (viêm ảnh hưởng đến niêm mạc miệng và cổ họng). Bác sĩ xạ trị có thể kê cho bạn các loại thuốc phù hợp để giảm bớt các triệu chứng và bạn có thể cần thay đổi thói quen vệ sinh răng miệng.

Trong quá trình điều trị, miệng của bạn sẽ dần trở nên đau hơn và việc sử dụng thuốc giảm đau (giảm đau) có thể được chỉ định. Bác sĩ xạ trị sẽ tư vấn cho bạn khi cần thiết. Sự đau nhức tăng lên này chỉ là phản ứng tạm thời và bạn sẽ trở lại bình thường trong vài tuần sau khi kết thúc điều trị.

• Làn da của bạn

Khi bắt đầu liệu trình xạ trị, bạn nên sử dụng kem mỡ hoặc kem giữ ẩm cho da. Bạn cũng có thể thấy hữu ích khi trộn kem với nước và sử dụng như xà phòng. Trong quá trình điều trị, bạn có thể thấy da mình đỏ và ngứa. Đây là một phản ứng tự nhiên và Bác sĩ xạ trị có thể khuyên bạn sử dụng một loại kem bôi da. Khu vực phía sau dái tai của bạn có thể trở nên rất đau và đôi khi bị chảy máu. Xin vui lòng thông báo cho bác sĩ, nhân viên chuyên khoa phù hợp để tư vấn chữa trị cho bạn.

Vào cuối quá trình và sau khi hoàn thành điều trị, bạn có thể có làn da khá đau và đỏ. Da bạn cũng có thể trông như bị bong tróc, khô hoặc chảy máu. Đây là một phản ứng bình thường đối với việc điều trị và Bác sĩ xạ trị sẽ đảm bảo bạn được kê loại kem phù hợp để sử dụng.

Tác dụng phụ khác khi điều trị xạ

• Cổ họng và thanh quản

Nếu thanh quản của bạn nằm trong vùng xạ trị, giọng nói của bạn có thể trở nên khàn và kém mạnh mẽ hơn bình thường. Trong một vài trường hợp, bạn có thể tạm thời mất giọng hoàn toàn.

Nếu những điều này xảy ra hãy cố gắng để giọng nói của bạn nghỉ ngơi càng nhiều càng tốt. Đôi khi sự sưng tấy của dây thanh âm vẫn còn sau điều trị, điều này có thể làm giọng nói nghe khàn khàn. Bạn có thể được giới thiệu đến một nhà trị liệu ngôn ngữ, người sẽ cung cấp lời khuyên về cách chăm sóc giọng nói của bạn trong quá trình xạ trị và làm thế nào để giúp giọng của bạn phục hồi sau khi điều trị.

Trong quá trình điều trị xạ trị, có thể bạn cảm thấy khó chịu trong việc ăn uống. Điều này có thể là do khô miệng, mất vị giác làm đau hoặc khó chịu trong miệng hoặc cổ họng nhưng thường có thể được kiểm soát bằng cách điều chỉnh chế độ ăn uống và/hoặc cung cấp cho bạn chất bổ sung. Bạn có thể được giới thiệu đến một chuyên gia dinh dưỡng để đánh giá và tư vấn giải quyết vấn đề. Một số người có thể gặp khó khăn do ảnh hưởng của xạ trị trong việc cử động và sự phối hợp của các cơ trong hoạt động khi nuốt.

• Sưng cằm/ Chứng “Cằm đôi”

Tác dụng phụ của xạ trị là bạn có thể bị tích tụ chất dịch hay sưng quanh cằm. Điều này có thể tạo hình ảnh “cằm đôi” đặc trưng. Hãy giữ ẩm nhẹ và mát xa vùng này để làm phân tán chất dịch bên dưới và giảm tác dụng phụ. Bạn có thể thực hiện điều này trong vài tháng.

Thuốc giảm đau được kê theo từng giai đoạn điều trị của bạn. Nếu thuốc giảm đau bạn đang dùng không có tác dụng hoặc nhanh chóng hết tác dụng, xin vui lòng thông báo cho Bác sĩ xạ trị để được xử lý, có thể bạn cần dùng thuốc giảm đau mạnh hơn. Một số thuốc giảm đau mạnh có tác dụng phụ gây táo bón. Nếu bạn bắt đầu gặp khó khăn với nhu động ruột, xin vui lòng thông báo cho Bác sĩ xạ trị.

Tác dụng phụ muộn/dài hạn

Một số tác dụng phụ muộn hoặc dài hạn có thể gặp phải sau một đợt xạ trị. Chúng cũng có thể xảy ra vài tháng hoặc vài năm sau khi kết thúc điều trị.

Tuyến giáp hoạt động kém: Đôi khi xạ trị vùng đầu và cổ làm giảm mức độ hormone bình thường do tuyến giáp sản xuất ít đi. Các triệu chứng có thể là tăng mệt mỏi, tăng cân đáng kể và viêm da. Nếu bạn có bất kỳ lo ngại nào liên quan đến vấn đề trên, hãy tham khảo ý kiến ​​bác sĩ, người có thể kiểm tra nồng độ hormone bằng xét nghiệm máu. Nếu cần thiết, hormone có thể được cung cấp bổ sung để điều chỉnh sự mất cân bằng này.

Tủy sống: Việc điều trị của bạn sẽ được lên kế hoạch cụ thể phù hợp với bạn. Kết quả của việc này là mọi nỗ lực được thực hiện để giữ cho liều phóng xạ đến tủy sống ở mức tối thiểu. Dù hiếm xảy ra, nhưng có thể cần phải dùng liều cao hơn để cung cấp đủ liều phóng xạ điều trị bệnh ung thư. Việc này có thể có nguy cơ làm tổn thương muộn đến tủy sống, có thể phát sinh một vài tháng hoặc nhiều năm sau khi xạ trị. Kết quả của điều này có thể nghiêm trọng, như sự yếu liệt các chi và mất cảm giác. Nhưng nhấn mạnh là điều này rất hiếm khi xảy ra. Nếu nhận ra khả năng này, các bác sĩ sẽ thảo luận ngay với bạn.

Bệnh ác tính thứ phát: Sau một đợt xạ trị, có rủi ro rất nhỏ là việc tiếp xúc với bức xạ có thể làm tăng khả năng phát triển bệnh ung thư thứ phát đối với vùng cơ thể được điều trị, có thể xảy ra nhiều năm sau.

Kết luận

Zinggood hy vọng rằng tất cả thông tin bạn đã đọc ở trên không gây báo động, mà nhằm cung cấp cho bạn tất cả thông tin cần thiết để bạn hiểu rõ các diễn tiến có thể xảy ra trong và sau quá trình điều trị. Xin nhớ rằng các tác dụng phụ đã nêu có thể xảy ra ở mức độ thấp hơn hoặc cao hơn, nhưng chúng là kết quả của nỗ lực kiểm soát sự phát triển của ung thư và lợi ích từ việc điều trị vượt xa các rủi ro tiềm ẩn. .